10 Nisan 2010 Cumartesi

İSTANBUL'UN KURULUŞ EFSANESİ

Özellikle eski şehirlerin mutlaka bir kuruluş efsanesi vardır. İstanbul’la ilgili efsaneler pek boldur.Kuruluşu da bir efsane haline getirilmiş.
İstanbul'un kuruluşu M.Ö.3.bine kadar dayanır.M.Ö.7.yy. da Khalkedon(Kadıköy) da bir Finike kolonisi kurulmuş. Ol zemanlar Yunanistan'da halk zaman zaman bir lider öncülüğünde toplaşıp Anadolu'nun verimli topraklarına yerleşmeye gelirlermiş. Böylece bereketten Yunanistan'ı da sebeplendirirlermiş.
Neyse ,efendime söyleyeyim, Khalkedon'dan birkaç yıl sonra efsanevi Yunanlı Byzas denilen komutanın liderliğinde toplanan Yunanlı bir grupla koloni kurmak için yola çıkacaklarmış. Tabii zaman çok tanrılı din zamanı, tanrı Apollon'un (kendisi Zeus'un oğludur ve pek de yakışıklıdır. İnanmayan İst.Arkeoloji Müzesi'ne bir uğrayıp heykellerine baksın) Delphi'deki tapınağına gitmiş. Apollon bilici tanrı olduğundan rahip ve rahibeleri de bu yeteneğe sahipmiş. Önemli kararlar almadan önce onlara danışırlarmış. Bilici rahip Byzas'a şehrini ''KÖRLERİN MEMLEKETİNİN KARŞISINA'' kurmasını söylemiş. Byzas, Korent'ten toplama insanlarla gelmiş Sarayburnu mevkiine, etrafa bakınırken Kadıköy'ü görmüş.Onların çok daha korunaklı ve güzel olan Sarayburnu (bu ad ol zeman için geçerli değil tabii) yerine Kadıköy'ü seçenlerin ancak kör olabileceklerini düşünüp yeni şehirlerini Haliç ve Ligos Burnu'na kurmuşlar. Yeni şehirlerine de liderlerine izafetle Bizans demişler,vesselam. (2006)

6 Nisan 2010 Salı

İSTANBUL'UN İSİMLERİ


BYZANTİON - Koloninin lideri Byzas'a atfen konulmuştur.Kendisi bu jesti hakketmiştir.Jesti halk mı yoksa kendi mi yaptı bilmiyorum!
ANTONİON - Şehir Roma İmparatorluğu'na geçtikten sonra imp. Marcus Aurelius devrinde manevi babasının adıyla anılmış.
KONSTANTİNOPOLİS - Yine Roma imparatoru olan Büyük Konstantin-ki şehri yeniden yapılandırıp imparatorluğunun 2. başkenti yapmış ve İstanbul dünyanın en büyük şehri olmuştur- ilk kez dini bir törenle açılışı yapılan şehre kendi adını vermiştir. Biz de uygun gördük efendim,yakışmış.
YENİ ROMA(Neo Roma) - Konstantin'in büyütüp tekrar açılışını yaptığı şehir eski başkente nazire olarak ''Yeni Roma'' diye de anılırmış.
KONSTANTİNİYE - Araplar defalarca kuşatıp bir türlü nail olamadıkları şehri bu adla anarlarmış.
(Bizim fethimizden sonra bu isim bilhassa paraların üzerinde kullanılmış.)
İSTANBUL - Osmanlı zamanı halk şehre daima İstanbul demiş.
İSLAMBOL - 17. ve 18. yy.larda kullanılmış bir ad.
DERSAADET - Resmi dilde ve yazılarda kullanılmış bir ad.( Saadet kapısı anlamındadır)
DERALİYE - Resmi dil ve yazılarda kullanılmış adlardan. ( Yüce kapı anlamında olmalı)
DAR-ÜL HİLAFE - Resmi dil ve yazılarda kullanılan adlardan biri daha. (Hilafet merkezi anlamında)
ASİTANE - Resmi diiiil veee yazılaaardaa kullanılagelmiş bir başka isim,off . ( Merkez anlamındadır.Osmanlı Devleti'nin merkezi efem) (2006)

Yukarıdakiler benim bildiklerim. Evliya Çelebi'nin "Seyahatname"sine gözattım. "Her dilde İstanbul isimlerini bildirir" deyip sıralamış:

"*İstanbul Kalesi'nin ilk ismi Latin dilinde Makedonya'dır.
*Sonra Yanko yaptığı için Süryani dilinde Yankoviçe dediler.
*Sonra İskender yaptığı için İbri dilinde Aleksandıra dediler.
*Bir zaman Sırpça Ponzata dediler.
*Bir zaman Yahudi dilinde Vejendoniya dediler.
*Frenk dilinde Yağfuriye dediler.
*Dokuncu kerede Konstantin yaptığı için Yunan dilinde Poznatyam ve Konstantiniyye dediler.
*Nemse dilinde Konstantinopol derler.
*Moskov dilinde Tekuriye derler.
*Afrika dilinde Grandorya derler.
*Macarca'da Vezendonvar derler.
*Leh dilinde Kanatorya derler.
*Çek dilinde Aliyana derler.
*İsveç dilinde Herakliyan derler.
*Felemenk dilinde İstifanya derler.
*Fransızca'da İgrandona,
*Portekiz dilinde Kostiyya,
*Arapça'da Konstantiniyye-i Kübra,
*Hind dilinde Taht-ı Rum,
*Moğol dilinde Çakdurkan,
*Tatar dilinde Sakalip,
*Osmanlılarda İslambol (İstanbul) derler."

("Eviya Çelebi" ünlü eseri, günümüz Türkçesi ile Seyit Ali Kahraman ve Yücel Dağlı tarafından hazırlanmış ve Yapı Kredi Yayınları tarafından yayınlanmıştır.) (2010)
* Bu yazıya güzel bir İstanbul manzarası lazım. En kısa zamanda çekerim inşallah.